The Holdovers

Beklenmedik arkadaşlıklar etrafında dönen filmlerin kendi başlarına bir alt tür olduğunu söylemek mümkün gözüküyor The Holdovers gibi bir film sonrasında. Tıpkı yönetmen Alexander Payne'in diğer filmleri gibi, The Holdovers da tür tanımlayıcı denilecek düzeyde yeni bir şey yapmıyor belki. Ama Payne'in o sıcak, yer yer izleyiciyi sarmalamak isteyen ama her seferinde biraz mesafe bırakmayı ihmal etmeyen hikaye anlatımıyla sadece hikayesine ve karakterlerine ısındırmıyor; neden bu karakter dinamiklerinin böylesi bir memnuniyet hissi bıraktırdığını da düşündürüyor. Bu açıdan aslında tam da konu edindiği karakterlerin postuna bürünüyor film. Hayli klişe çınlayan hikayesiyle, karakterlerin dışarıdan gözlemlenebilir davranışlarını samimi biçimde hissetmeye çalıştıkça ve bu sürede de gülümseten sahneleri yakaladıkça o beklenmedik arkadaşlıkların kucaklayıcı hissinin berrak temsiline dönüşüyor film. The Holdovers, kendini ciddiye alışı ve katılığıyla öğrencilerini de çalışma arkadaşlarını da illet ettiren bir öğretmen ile noel tatilinde gidecek yeri olmayan öğrencilerin geçirdikleri iki haftaya odaklanıyor -- ama hikayeyi kısaca özetlemeyi hedefleyen bu cümle filme biraz haksızlık ediyor zira o satırları yazarken ben bile göz deviriyorum. 

Payne'in alametifarikası, bir yere varmıyormuş gibi gözüken, belli bir sonuca doğru yavaş yavaş birikmeyen hikayeler anlatması. Bunun elbette en iyi örneği Sideways. Fakat filmografisine kısa bir bakışla About Schmidt, Nebraska, The Descendants ve hatta Election için bile söyleyebiliriz bunu. Bazen Downsizing'de olduğu gibi bu hikaye anlatımı hikayenin kendisiyle uyuşmuyor zira yüksek-konsept denilen, hızlıca özetlenebilecek 'ya şöyle olsaydı' filmleri için durumdan ya da karakterleri anlamaktan ziyade olay örgüsü önemli oluyor. Bir yere varmayacakmış gibi gözüken olayların, karakterleri anlık gelişen bir durumdan diğerine attığı ama tüm bu süreçte karakterlerin duygusal eylemsizliklerini koruduğu bu hikaye anlatımı The Holdovers içinse biçilmiş kaftan. Her ne kadar hikaye tahmin edilir de olsa filmin başarılarından birisi sürpriz gözüken belli gelişmelerin asıl sürpriz olmaması. 'Hikaye sürprizini' ele alış biçimi de, finalinden dönüp bakınca, filmin sadece *öylesine* bir filme dönüşmemesini sağlayan özelliklerinden birisi. 

Fakat bunların ötesinde samimi ve dürüst bir film The Holdovers. Duygu sömürüsü denilemeyecek olsa da kalkıştığı ufak duygusal manipülasyonların işlemesi bile yaratmayı başardığı durumlardaki gözlem yeteneğini gösteriyor bir yandan. Karakterlerini sürekli anlamaya çalışan ve bu sebeple de yargılamaktan tamamen kaçınan iyileştirici bir yanı var bu anlamda filmin. Paul Giamatti'nin incelikli performansıyla derinleşen öğretmen karakteri mesela: kağıt üzerinde hayli karikatürize bir 'yaşamından memnun olmayan otorite figürünün çevresine çektirdikleri' minvalinde yazılmış karakterken o karakterin pozisyonuna dair anlayabildikleri hikaye-dünyası açısından çok önemli. Zira böylesi bir senaryoda öğretmen-öğrenci ilişkisinde yalnızca karakterlerin birbirlerini anlayamamasından değil aynı zamanda belli fikirlerin, yaşama bakış açılarının çarpışmasından söz ediyoruz. Tabii ki bu her insan karşılaşmasında var olan bir çatışma, fakat böyle bir bağlamda çok daha belirgin biçimde kendini gösteriyor. Eğitim kurumlarında geçen kurmacalarda, orada görev alan insanları anlamayan karikatürize 'bilgiyi övme' ya da onunla alay etme yaklaşımının tersinde bir karakter yaratılıyor öğretmen Paul ile. Yalnızca kimliklerin, yaşam hikayelerinin değil, onlar sonucunda insanların savruldukları yerleri görmek adına ve bunun siyasi boyutu açısından da önemli gözlemleri derinleştiriyor yani film. 

Bu sayede 'beklenmedik arkadaşıklar' film türünün vuruculuğunu farklı bir yerden gösteriyor. Harold and Maude'dan Midnight Run'a kadar çok çeşitli örnekleri olsa da, türün etkileyiciliğinin temel sebebi gerçeklikle arzularını belli oranda bir araya getirmeye çalışan ve bu süreçte de kendilerine ve yaşama dair anlama kabiliyetlerini sınayan karakterlere odaklanıyor olması. Belki de birbirlerini bir daha görmeyecek ama birbirlerinin yaşamlarında yer etmiş bu karakterler bir noktada yaşama dair bir başka bakış açısını kavrıyor bu sayede. Bir başkasının var olma dinamiğini anlayan karakterlerin kendi yaşamları da bu mental ve duygusal keşifle değişiyor bir yandan. The Holdovers, tüm bu klişe çınlayan hikayeyi vıcık vıcık bir sunumla değil, karakterlerin *karanlık* iç dünyalarını da hesaba katarak ama onları 'aydınlatmaya' çalışma derdine girmeden anlatıyor. Sonuç olarak da filmin iki farklı noktasında çok isabetli kullandığı Labi Siffre'nin folk şarkısı 'Crying, Laughing, Loving, Lying' gibi sıcak, memnun ama acı bir gülümsemeyi yakalıyor.